బంగ్లాదేశ్‌లో తాత్కాలిక సారథి మహమ్మద్ యూనస్ (Muhammad Yunus) అధికారంలోకి వచ్చిన తర్వాత బంగ్లాదేశ్ భారత వ్యతిరేక దృక్పథం తీసుకుంటోన్న సంగతి తెలిసిందే. ఆ సమయంలో పాకిస్థాన్‌ (Pakistan)తో దగ్గరగా చేరుతున్న బంగ్లాదేశ్ కోసం పాక్‌ కొత్త ఆర్థిక ఆఫర్ ఇచ్చింది. ముఖ్యంగా, తమ కరాచీ పోర్ట్‌ను ఉపయోగించి జూట్‌ ఉత్పత్తులు, ఇతర వస్తువులను విదేశాలకు ఎగుమతి చేసుకోవచ్చని ప్రతిపాదించింది.
ఈ పరిణామం, భారత్‌ భూమార్గం ద్వారా కొన్ని జూట్‌ ఉత్పత్తుల దిగుమతులను నిషేధించడంతో మరింత ప్రాముఖ్యత పొందింది. ఇలాంటి పరిస్తితిలో పాక్‌ ఇచ్చిన ఆఫర్ అనేక విశ్లేషకులకు గమనార్హంగా కనిపించింది.
వాణిజ్య సంబంధాల పునరుద్ధరణ
బంగ్లాదేశ్ రాజధాని ఢాకాలో జరిగిన జాయింట్‌ ఎకనామిక్‌ కమిషన్‌ సమావేశంలో రెండు దేశాల మధ్య వాణిజ్య ఒప్పందం కుదిరింది. దీని ద్వారా చైనా, గల్ఫ్‌, మధ్య ఆసియా దేశాలతో వ్యాపారానికి ఇది కీలకంగా ఉండగలదని భావిస్తున్నారు. అయితే, సముద్ర మార్గం ఆర్థికంగా ఎక్కువ లాభదాయకం కాకపోవచ్చని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.
ఇది గమనార్హం, గత ఏడాది ఐదు దశాబ్దాల తర్వాత పాక్‌ సరుకు రవాణా నౌక బంగ్లాదేశ్ చిట్టగాంగ్‌ పోర్ట్‌కు వచ్చింది. అందుకు 2,600 నాటికల్ మైళ్లు రెండు వారాలుగా ప్రయాణించాల్సి వచ్చింది. అప్పటి నుంచి కరాచీ-చిట్టగాంగ్‌ పోర్ట్‌ల మధ్య పెద్దగా రాకపోకలు జరగడం లేదు.
ఆర్థిక ప్రయోజనాలపై సందేహాలు
ప్రస్తుత పరిస్థితిలో, పాక్‌ భారత్‌పై “మేకపోతు” వ్యూహం చూపిస్తూ ఉంది. అయితే, ఆర్థికంగా పెద్ద ప్రయోజనం వచ్చే చర్య కాదు అని నిపుణులు విశ్లేషిస్తున్నారు. ఇప్పటికే పాకిస్థాన్‌ ఆర్థికంగా ఇబ్బందుల్లో ఉండడంతో, బంగ్లాదేశ్ జూట్‌ ఎగుమతులను ప్రోత్సహించేందుకు సుంకాలను తగ్గించింది. ఇప్పటికే 200% వరకు ఉన్న కస్టమ్‌ డ్యూటీని తగ్గించడం జరిగింది.
ఇక భారత్‌ నుంచి మామిడి దిగుమతులు తగ్గడంతో పాక్‌ తమ మామిడి ఎగుమతులను బంగ్లాదేశ్ కు పంపించాలని ప్రయత్నిస్తోంది. బంగ్లాదేశ్ ప్రపంచంలో రెండో అతిపెద్ద జూట్‌ ఉత్పత్తిదారుడు. అయితే, భూమార్గంలో భారత్‌ కొన్ని ఉత్పత్తుల దిగుమతిని ఆగస్ట్‌ నెలలో నిషేధించింది.
భారత తీరుపై పాక్‌ ఆర్థిక వ్యూహం పెద్దగా లాభదాయకం కాకపోయినా, భారత్‌–బంగ్లాదేశ్ వాణిజ్య ఒత్తిడిని ఉపయోగించుకుని కరాచీ పోర్ట్ ద్వారా వ్యాపారం పెంచాలని పాక్‌ ప్రయత్నిస్తోంది.
ఎగుమతుల తగ్గుదల
భారత ప్రభుత్వం తీసుకున్న చర్యల కారణంగా, జూలై నెలలో బంగ్లాదేశ్ ఎగుమతుల ఆదాయం 3.4 మిలియన్ల డాలర్లకు తగ్గింది. గత సంవత్సరం అదే నెలలో 12.9 మిలియన్ల డాలర్ల వ్యాపారం జరుగుతుందని స్థానిక మీడియా కథనాలు వెల్లడించాయి.
ఈ నేపథ్యంలో పాక్‌–బంగ్లా సంబంధాలు సానుకూలంగా కాకపోవచ్చని, కరాచీ పోర్ట్ ప్రతిపాదన నిజానికి ఎంతవరకు లాభదాయకమో అనేది ఇంకా ప్రశ్నార్థకం అని నిపుణులు విశ్లేషిస్తున్నారు.
