లార్డ్ వేవెల్ ప్రతిపాదనలు అనేవి 1945లో భారతదేశ రాజకీయ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి వైస్రాయ్ లార్డ్ వేవెల్ ప్రతిపాదించిన ప్రణాళికలు. ఈ ప్రతిపాదనలలో ముఖ్యమైనవి: గవర్నర్ జనరల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్ పునర్నిర్మాణం, దీనిలో ముస్లింలు మరియు హిందువులకు సమాన ప్రాతినిధ్యం కల్పించడం; వైస్రాయ్ మరియు కమాండర్-ఇన్-చీఫ్ మినహా మిగిలిన సభ్యులందరూ భారతీయులే ఉండటం; మరియు భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం పొందే వరకు మధ్యంతర ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయడం. ఈ ప్రణాళికలు కాంగ్రెస్ మరియు ముస్లిం లీగ్ మధ్య వచ్చిన భేదాభిప్రాయాల వల్ల విఫలమయ్యాయి.
లార్డ్ వేవెల్ ప్రతిపాదనలు (సంక్షిప్తంగా)
- రెండో ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో భారతీయుల స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం (క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం) పెరుగుతూ, బ్రిటిష్ పాలకత్వానికి సవాలు.
- క్రిప్స్ రాయబారం, ఆగస్టు ప్రతిపాదనలు విఫలమయ్యాయి.
- బ్రిటిష్‌లు భారతీయులను విడగొట్టేందుకు కుటిల ప్రయత్నాలు చేశారు; సిమ్లా సమావేశంలో లార్డ్ వేవెల్ ప్రణాళికను భారతీయుల ముందు ఉంచారు, కానీ అది విఫలమైంది.
- లార్డ్ లిన్‌లిత్ స్థానంలో లార్డ్ వేవెల్ భారత వైస్రాయ్‌గా నియమితులయ్యారు.
- వేవెల్ కొన్ని ప్రతిపాదనలు రూపొందించి భారత వ్యవహారాల కార్యదర్శికి సమర్పించారు; వాటిని ప్రధాని చర్చిల్ కూడా అంగీకరించారు.
వేవెల్ ప్రణాళిక ముఖ్యాంశాలు:
- తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఏర్పాటు.
- పలు రాజకీయ సంస్థలతో వైస్రాయ్ కార్యసమితి ఏర్పాటుచేయడం.
- కార్యసమితి 1935 పరిధిలో పనిచేస్తుంది.
- గవర్నర్‌ల పరిపాలనలో ఉన్న రాష్ట్రాల్లో సంకీర్ణ మంత్రివర్గాల తిరిగి ఏర్పాట్లు.
